Historia Krety Mitologia Minosjka - Grecja, Kreta, Santorini, wyspy greckie
Grecja należy do państw, których historia zbudowała korzenie dla kultury Europy,
oraz wywarła wpływ na cywilizacje innych kontynentów.
NEOLIT Od V - III tysiąclecia p.n.e. datowane są pierwsze ślady osiedli ludzkich na Krecie
miedzy innymi
w Knossos i Fajstos
2600 - 2000 p.n.e. - okres przedpałacowy Przyjmuje się że wędrowcy z Azji Mniejszej (Turcji) wraz z miejscową ludnością utworzyli autonomiczną kulturę;
To oni Dzięki kontaktom z Anatolią /Turcją/ oraz w mniejszym stopniu z Egiptem i Mozopotamią
stworzyli zalążki kultury kreteńskiej.
Z tego okresu pochodzą przedmioty kultowe, ceramika, groby koliste pojawiaja się przedmioty z miedzi i brązu.
Powstaje pismo obrazkowe, którego Minojczycy używają na pieczęciach.
Minosjki okres pałacowy 2000 - 1100 p.n.e. Najświetniejsza epoka w historii Krety. Powstają wielkie pałace królewskie w Knossos i Fajstos odpowiedniki
pałaców w Mykenach, Tirynsie i Argos na Peloponezie.
Minojczycy tego okresu dominują w tym regionie głównie na morzu. Kontrola szlaków handlowych we wschodniej
części Morza ¦ródziemngo jest podstawą na której zbudowano potężną cywilizację (okres minojski).
Na wyspie powstały zaawansowane uprawy oliwek i winorośli.
Nastąpił rozwój sztuki i struktur władzy.
Ten rozkwit zahamowany został około 1700 p.n.e pałace uległy zniszczeniu najprawdopodobniej przez trzęsienia ziemi.
Kreta leży obszarze zachodzenia na siebie płyt tektonicznych.
O sile tej kultury świadczy fakt że do 1450 p.n.e. odbudowano zniszczonych pałace i następuje dalszy rozwój
gospodarczy i kulturalny.
Z tego okresu wywodza się póĽniejsze legendy o wspaniałości byłej cywilizacji kreteńskiej.
Najbardziej znana wszystkim opowiada jak mieszkańcy Aten musieli co roku składać ofiary
na Kretę z młodych chłopców i dziewcząt w hołdzie dla króla Minosa.
Następnie trafiali do Labiryntu w którym żył zamknięty półczłowiek - półbyk Minotaur.
Minotaura zabił Tezeusz, któremu jako pierwszemu udało się wyjść z Labiryntu.
Pomogła mu w tym córka króla Minosa, Ariadna, dając mu kłębek nici, dzięki któremu Tezeusz mógł trafić
do wyjścia z Labiryntu.
Z tego mitu kulturę kreteńską określa się kulturą minojską od imienia króla Minosa.
Okres świetności Minojczyków został przerwany kolejnymi trzęsieniami ziemi i katastrofalnym wybuchem
wulkanu na wyspie Thira (Santorini) ok 1500 a 1450 p.n.e.
w wyniku którego utworzyła się ogromna fala, która zalała Kretę.
Przypuszcza sie również że do upadku kultury minojskiej przyczyniła się inwazja
Mykeńczyków /Achajów/, którzy do tej pory pozostawali pod wpływem kultury kreteńskiej.
Ostatecznie do ok 1100 p.n.e. na wyspie panują już mykeńscy zdobywcy z Grecji kontynentalnej.
Kultura minojska ulega wyparciu nie tylko przez mykeńczyków ale i inne ludy morza.
W tym okresie w Azji Mniejszj /Turcji/ doszło do historycznej bitwy o Troję.
Okres grecki
1100 - 67 p.n.e.
Inwazja Dorów /greków albańsko - dalmackich/ powoduje że potomkowie
Minojczyków, wycofują się na niedostępne tereny wschodniej części wyspy.
Dorowie budują państwa-miasta i warowne twierdze. Ustanawiaja prawa (kodeks z Gortyny).
Przyworzą żelazo które wypiera brąz.
Kreta staje się obszarem jednolitym z Grecją pod względem religii, kultury, sztuki i języka.
Wyspa będzie pod władaniem Dorów/Greków aż do 67r p.n.e. kiedy to zostanie podbita przez Rzymian.
Epoka rzymska 67 p.n.e. - 337 n.e.
Gortyna staje się najwazniejszym miastem rzymskiej prowincji o nazwie Kreta-Kyrene;
Rzymianie rozwijają podupadłe rolnictwo, budowane są okazałe rezydencje, drogi, akwedukty, świątynie i teatry.
Niektóre miasta zaczynają bić własne monety.
Kreta staje się ważnym punktem handlowym tego obszaru / szczególnie z uwagi na handel
docierającym tutaj egipskim zbożem.
Ok. 59 n.e. po pobycie na wyspie apostoła Pawła jego towarzysz, Tytus,
zostaje mianowany pierwszym biskupem Krety. Wyspa przyjmuje chrześcijaństwo.
Pierwsza epoka bizantyjska 337 - 824 Cesarstwo rzymskie ulega podziałowi na część wschodnią i zachodnią. Kretę zajmują Bizantyjczycy
(395 n.e.) powstali z wschodniej części imperium.
Ztego okresu / VI wiek/ pochodzi bazylika św. Tytusa w Gortynie
Najazdy arabskie /podobno przy udziale Słowian/ pogrążają wyspę w kolejnych walkach.
Panowanie Arabów 824 - 961 Wyspa zmienia sie w gniazdo piratów.
Ponad 130 lat Arabowie uciskają ludność chrześcijańską, budowle wczesnochrześcijańskie zostają zniszczone.
Głównym maistem wyspy zostaje zbudowana forteca na północnym wybrzeżu - Rabd el Chandak, dzisiejszy Heraklion.
Druga epoka bizantyjska 961 - 1204 Nikeforos Fokas póĽniejszy cesarz Bizancjum odbija Kretę.
Po półrocznym oblężeniu w 961 r. pada twierdza el Chandak a zdobywcy dokonują krwawej rzeĽi i łupią miasto.
Epoka wenecka 1204-1669 Upadek Konstantynopola podczas IV Krucjaty /1204/ spowodował że Cesarstwo Bizantyjskie zostało
podzielone między krzyżowców. Kreta w zamian za zasługi dostała się hrabiemu de Montferrat,
który to sprzedał wyspę Wenecjanom za marne 1000 sztuk srebra.
Rządy Wenecjan trwają ponad 450 lat ludność kreteńska jest uciskana i wyzyskiwana.
Samych większych powstań przeciw Wenecjanom zliczono 27.
Po upadku Konstantynopola /1453/ na Kretę przybywają uciekinierzy, którzy w tutejszych klasztorach
dokonują rozwoju nauki i sztuki.
Okres ten jest zwany kreteńskim renesansem.
Epoka turecka 1669-1898 Turcy zdobywają kolejna miasta, po ciężkim i krwawym oblężeniu poddaje się stolica Krety (Kandia).
Wynegocjowane poddanie umożliwia obrońcom Kandii opuszczenie Krety /Morosini/
Tylko w tym oblężeniu zgineło 137 tyś Osman i 30 tyś Wenecjan.
Następuje przymusowa islamizacja całej wyspy.
Podatki i samowola wywołują krwawo tłumione powstania.
Gdy Grecja uzyskuje niepodległość po powstaniu z 1821 roku
Kreteńczycy podejmują zmagania o unię z Grecją.
Ponownie w Grecji - niepodległość od 1898 Wielkie mocarstwa wymuszają w roku 1898 ograniczoną
autonomię Krety pod rządami greckiego księcia Jerzego I.
1914 - na mocy układów londyńskich Kreta oficjalnie wchodzi do Grecji.
1923 - rozstrzygnięcia pokoju lozańskiego powodują całkowitą wymianę ludności pomiędzy Grecją i Turcją.
Część Greków z Azji Mniejszej osiedliła się na Krecie a wyspę opuściło 30 tysięcy Turków.
W czasie II Wojny ¦wiatowej w 1941 roku wyspa została zajęta przez wojska niemieckie.
Kreta pozostała do końca wojny głównym ośrodkiem greckiego ruchu oporu.
1952 Grecja przystępuje do NATO .
1975 Grecja staje się republiką.
1981 roku Grecja stała się pełnoprawnym członkiem EWG a następnie Unii Europejskiej.
Rozwój turystyki na Krecie powoduje jej dynamicznie rosnący poziom życia.
Turystyka stała się obok rolnictwa najważniejszym Ľródłem dochodów potomków Minojczyków.